Zgromadzenie Księży i Braci Marianów
Historia Zgromadzenia
Zgromadzenie Księży Marianów Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny (łac. Congregatio Clericorum Marianorum ab Immaculata Conceptione Beatissimae Virginis Mariae) swój początek ma w deklaracji złożonej przez św. Stanisława od Jezusa i Maryi Papczyńskiego w Krakowie (tzw. „Oblatio”) 11 grudnia 1670 roku. Odnowione zostało i zreformowane w 1910 roku przez bł. abp Jerzego Matulewicza. Jesteśmy pierwszym zgromadzeniem zakonnym kleryckim założonym na ziemiach polskich.
Członkami naszego Zgromadzenia są duchowni, którzy przyjmują sakrament święceń i bracia zakonni. Jesteśmy obecni w 19 krajach świata, w liczbie ponad 450 księży i braci zgromadzonych w 80 wspólnotach. Nasze zaangażowanie to rozmaite dzieła: od pracy parafialnej po misyjną, od posługi w sanktuariach po duszpasterstwa specjalistyczne, od pracy edukacyjnej i naukowej po działalność wydawniczą. Wszystko to czynimy czynimy zgodnie z naszym hasłem: za Chrystusa i Kościół.
Wszyscy współbracia marianie, którzy złożyli śluby zakonne mają prawo używać za swoim nazwiskiem skrótu „MIC”, który pochodzi z łacińskiego “Mariani Immaculatae Conceptionis”, co tłumaczy się “Marianie Niepokalanego Poczęcia”.
Daty i wydarzenia związane z historią Zgromadzenia
11 XII 1670 – założenie marianów przez bł. Stanisława Papczyńskiego (1631-1701)
Ojciec Stanisław Papczyński (1631-1701), urodzony w Podegrodziu koło Starego Sącza, wstąpił najpierw do Zakonu Szkół Pobożnych, zwanych potocznie pijarami. Po kilkunastu latach postanawia jednak opuścić zakon. W chwili otrzymania dyspensy papieskiej dokonuje aktu “Oblatio”, tzn. ofiarowania siebie Bogu w Trójcy Jedynemu i Maryi Niepokalanej. Wyjawia przy tym swój zamiar założenia Zakonu Marianów.
24 X 1673 – pierwsza aprobata kanoniczna marianów przez bpa Jacka Święcickiego
Założyciel Marianów w swoim życiu zmagał się z wieloma trudnościami, i nie inaczej było z początkami nowego zakonu. Gdy zaczął organizować nową wspólnotę, wokół niego było kilku eremitów, ex-żołnierzy, którzy szybko zaczęli go opuszczać, kiedy stawiał im wymagania dotyczące wspólnych modlitw i umartwień. Jednak z czasem dzięki łasce Bożej wspólnota umacniała się i powoli rozwijała. Nowi kandydaci przybywali, aby razem ze swoim zakonodawcą własnym życiem głosić chwałę Niepokalanej, modlić się za zmarłych i nieść pomoc proboszczom w katechizacji prostego ludu.
Ojciec Założyciel pisze dla swoich współbraci regułę zatytułowaną “Norma vitae” zawierającą podstawowe cele nowej fundacji: “większy wzrost chwały Bożej i troska o własne zbawienie z poważnym dążeniem do doskonałości. (…) Byście jednak nie stali bezczynnie w winnicy Pańskiej, macie szerzyć cześć Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Bogurodzicy Dziewicy na miarę waszych sił oraz z najwyższym wysiłkiem, pobożnością i zapałem wspomagać modlitwą dusze wiernych zmarłych poddanych karom czyśćcowym, zwłaszcza żołnierzy i zmarłych wskutek zarazy. Nie będzie jednak zakazane tym, którzy byliby obdarzeni tego rodzaju zdolnościami, pokornie pomagać proboszczom w pracach kościelnych”. Taką właśnie regułę przyjmuje wspólnota w Puszczy Korabiewskiej (dzisiejsza Puszcza Mariańska).
24 XI 1699 – zatwierdzenie Zakonu Marianów Niepokalanego Poczęcia NMP na Regułę Naśladowania 10 Cnót NMP przez papieża Innocentego XII
Rozwijający się, nie bez problemów, nowy zakon otrzymuje w 1677 roku aprobatę Sejmu Rzeczpospolitej. W tym samym roku, odpowiadając na zaproszenie biskupa Stefana Wierzbowskiego, O. Stanisław otwiera placówkę mariańską w Nowej Jerozolimie (dzisiejsza Góra Kalwaria). Marianie dostają pod opiekę mały kościółek zwany „Wieczernikiem Pańskim”.
Głównym celem Założyciela marianów było uzyskanie aprobaty papieskiej, czyli definitywnej akceptacji kościelnej. Ten upragniony moment nadszedł w 1699 roku, na dwa lata przed śmiercią św. O. Stanisława. Kiedy w 1701 roku umierał św. Stanisław, marianie mieli już trzy klasztory (w Puszczy Mariańskiej, Górze Kalwarii na Mariankach, gdzie jest grób Założyciela i w Goźlinie). Jednak rozwój zakonu był wstrzymywany przez różne próby, a nawet wspólnota uległa na pewien rozproszeniu.
XVIII/XIX w. – kasaty mariańskich klasztorów w Rzymie, Portugalii i na terenie dawnej Rzeczypospolitej
Szczególne zasługi dla umocnienia i rozszerzenia zakonu położył Czcigodny Sługa Boży o. Kazimierz od św. Józefa Wyszyński. Dzięki jego decyzjom powstawały kolejne placówki w Polsce i na Litwie, także zagranicą w Portugalii i w Rzymie. W XVIII wieku marianie rekrutowali się wówczas z różnych narodowości, zwłaszcza Polaków, Litwinów, Rusinów, Czechów i Portugalczyków. Rozwój zakonu został zahamowany przez trzeci rozbiór Polski. Marianie zmagali się w wieloma utrudnieniami, zlikwidowano im większość szkół, które prowadzili, niektóre klasztory na ziemiach polskich, ale przede wszystkim w Rzymie i w Portugalii zostały skasowane. Ostatecznie po roku 1864 pozostał tylko jeden klasztor – w Mariampolu na Litwie. Wszystkie inne zostały skasowane za udział zakonników w powstaniu styczniowym.
29 VIII 1909 – ks. Jerzy Matulewicz (1871-1927) potajemnie składa śluby zakonne w obecności ostatniego żyjącego marianina o. Wincentego Sękowskiego
W 1908 r. w klasztorze mariampolskim pozostał przy życiu tylko jeden marianin – sam ojciec generał Wincenty Sękowski. Jednak Bóg nie dopuścił do śmierci zakonu. Pozwolił na ocalenie i odrodzenie zgromadzenia, które dokonało się za przyczyną bł. o. Jerzego Matulewicza. 28 XI 1910 papież Pius X zatwierdza odnowione Konstytucje; tym samym marianie zostają przekształceni w kleryckie zgromadzenie zakonne o charakterze apostolskim. Gdy w roku 1911 umarł o. generał Sękowski, zgromadzenie liczyło trzech nowych członków i miało zabezpieczony byt prawny. Opatrzność Boża, zawsze czczona w mariańskiej wspólnocie, raz jeszcze okazała dowód swej opieki nad nią. Było to początkiem dynamicznego rozwoju odrodzonej wspólnoty.
28 VI 1987 – beatyfikacja bp. Jerzego Matulewicza, Odnowiciela Zgromadzenia Księży Marianów
13 VI 1999 – beatyfikacja Męczenników z Rosicy: Jerzego Kaszyry i Antoniego Leszczewicza
16 IX 2007 – beatyfikacja o. Stanisława Papczyńskiego, Założyciela Zgromadzenia Księży Marianów
5 VI 2016 – kanonizacja bł. Stanisława Papczyńskiego
Obecnie marianie pracują w 19 krajach na wszystkich kontynentach. Wspólnota mariańska liczy około 450 księży i braci, którzy posługują w rozmaity sposób: od pracy parafialnej po misyjną, od posługi w sanktuariach po duszpasterstwa specjalistyczne, od prowadzenia szkół po pracę naukową na wyższych uczelniach. Starają się to czynić zgodnie z – tak bardzo maryjnym w swej wymowie – hasłem „Pro Christo et Ecclesia” (Za Chrystusa i Kościół).
Założyciel
Pomimo trudności iść naprzód – choć brzmi jak popularne w sieciach społecznościowych zdania motywujące do działania, śmiało można opisać tym zdaniem życie św. o. Stanisława Papczyńskiego, Założyciela Zgromadzenia Księży Marianów.
Przychodzi na świat 18 maja 1631 r. w Podegrodziu k. Starego Sącza w chłopskiej rodzinie, otrzymując na chrzcie imię Jan. Jak każde wiejskie dziecko podgórskich terenów, zaczyna swoje dorastanie pasąc owce na łąkach. Pragnie jednak zdobywać wiedzę. Wtedy przychodzą pierwsze trudności w nauczeniu się alfabetu, nauczyciele załamują ręce, jednak po modlitwach nagle staje się uzdolnionym dzieckiem i wyprzedza intelektualnie innych. Potem przychodzą problemy zdrowotne, kiedy wydawało się, że umiera na chorobę zakaźną. Jako, że nie wszyscy byli pozytywnie nastawieni do wyboru drogi życia, kiedy wstępuje do pijarów spotyka się z oporem rodziny. Następnie napotyka kolejne trudności związane ze studiami u pijarów, które musi przerwać z powodu potopu szwedzkiego. I w końcu trudności u samych pijarów, ponieważ zakon przechodzi w tym czasie transformację. On jednak nie załamuje się i dzięki świadomości, że łaska Boża jest uprzedzająca, kochając Niepokalaną wypełnia swoje powołanie.
W zakonie pijarów oddaje się z zapałem pracy duszpasterskiej i wychowawczo-naukowej. Staje się też cenionym kaznodzieją oraz spowiednikiem. Z jego mądrości korzysta ówczesna elita umysłowa Warszawy – z hetmanem wielkim koronnym Janem Sobieskim i nuncjuszem abp. Antonio Pignatellim, późniejszym papieżem Innocentym XII. Pomimo tego wzrasta w nim myśl założenia nowego zakonu. W roku 1671 przywdziewa biały habit na cześć Niepokalanego Poczęcia Maryi i opracowuje „Regułę życia” dla przyszłego zakonu. W 1673 powstaje pierwszy dom nowego zakonu marianów w Puszczy Mariańskiej koło Żyrardowa. Po kilku latach bł. Stanisław zakłada w Wieczerniku na Mariankach w Górze Kalwarii drugi mariański klasztor i wspólnota dzięki aktywności duszpasterskiej rozwija się dynamicznie. Sława jego świętości rozchodzi się szybko w okolicy, tak że wielkim szacunkiem darzy go nawet sam król Jan III Sobieski, który przyjmuje marianów pod swoją protekcję.
Z czasem jednak Założyciela opuszczają siły i nawiedza go ciężka, wyniszczająca organizm choroba. 17 września 1701 r. umiera w Górze Kalwarii. Przed śmiercią wzywa swoich współbraci do wiernego przestrzegania reguły oraz gorliwego niesienia pomocy zmarłym. Zostaje pochowany w kościele Wieczerzy Pańskiej w Górze Kalwarii. Do jego grobu pielgrzymują dziś liczni wierni, prosząc za jego wstawiennictwem o łaski. 16 września 2007 roku zostaje beatyfikowany. 5 czerwca 2016 roku papież Franciszek dokonuje kanonizacji ojca Stanisława Papczyńskiego.
Odnowiciel
„Oto ja, weź mnie: czyń ze mną, co chcesz, daj, abym był w Twoich rękach odpowiednim narzędziem, byle tylko rosła chwała Twoja, rozszerzało się Twoje królestwo, pełniła się Twoja wola” – słowa, które zapisał w swoim dzienniku bł. Jerzy wypełniły się w całości w jego życiu. Nie mógł przypuszczać, że Bóg posłuży się jego osobą do odnowienia marianów.
Bł. Jerzy Matulaitis – Matulewicz przyszedł na świat 13 kwietnia 1871 r. w Lugine koło Mariampola, na Suwalszczyźnie, jako ósme dziecko w rodzinie. Wcześnie straciwszy ojca i matkę pozostawał pod opieką starszego brata. Pomimo słabego zdrowia, czynił ogromne postępy w nauce. Od dzieciństwa miał pragnienie pójścia za Chrystusem drogą kapłaństwa.
Po ukończeniu szkoły średniej wstąpił do seminarium duchownego w Kielcach, następnie uczył się w seminarium warszawskim i w Akademii Duchownej w Petersburgu. W 1898 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Jednak pogarszający się stan zdrowia zmusił go do przerwania pracy duszpasterskiej i wyjechał na dalsze studia we Fryburgu szwajcarskim, które uwieńczył tytułem doktora.
Wtedy też dostrzegł wartość życia konsekrowanego, którego zapragnął również dla siebie. Jako dawny wychowanek mariański, głęboko przejął się losem zakonu marianów, znajdującego się na krawędzi upadku. W tym czasie żył bowiem tylko jeden marianin – przełożony generalny zakonu o. Wincenty Sękowski. Ks. Matulewicz postanowił wstąpić do marianów i za zgodą Stolicy Apostolskiej w tajemnicy przed władzami carskimi składa śluby zakonne. W ślad za nim do odnowionego zgromadzenia wstępują coraz liczniejsi kandydaci przyciągani jego charyzmatem. W czasie I wojny światowej założył sierociniec na Bielanach warszawskich, który stanie się sławnym gimnazjum oraz założył żeńskie zgromadzenie Sióstr Ubogich od Niepokalanego Poczęcia NMP, a potem kolejne zgromadzenie – Sióstr Służebnic Jezusa w Eucharystii (eucharystki).
W czasie, gdy o. Jerzy z wielkim zapałem oddawał się sprawie organizacji odnawianego zgromadzenia, papież w 1918 r. mianował go na stolicę biskupią w Wilnie. Zmagając się z wieloma trudnościami ze strony Polaków i Litwinów, jednocześnie zajmując się sprawami zgromadzenia, w 1925 r. papież – na jego prośbę – zwolnił go ze stolicy biskupiej, mianując go arcybiskupem i wizytatorem apostolskim na Litwę. Pozwoliło mu to zamieszkać w Rzymie, dokąd przeniósł dom generalny.
W styczniu 1927 r., przebywając na Litwie, zachorował na ostre zapalenie wyrostka robaczkowego. Umarł 27 stycznia 1927 r. Swoje życie przeżył zgodnie z hasłem, które dał odnowionym przez siebie marianom: Pro Christo et Ecclesia – Za Chrystusa i Kościół! Uroczysty pogrzeb odbył się w katedrze kowieńskiej, a w 1934 r. jego ciało przeniesiono do mariańskiego kościoła w Mariampolu. 28 czerwca 1987 r. beatyfikował go papież Jan Paweł II.
