SANKTUARIUM MATKI BOŻEJ LICHEŃSKIEJ BOLESNEJ KRÓLOWEJ POLSKI
Menu
HISTORIA MUZEUM
1925 - 1939
Zaczęło się od kilku starych monet, kilku starych mapek i jednego autografu –
K. Ujejskiego…
Tak wspominał w 1929 r. początki kolekcji zbieranej na potrzeby Gimnazjum Zgromadzenia Księży Marianów w pokamedulskim klasztorze na warszawskich Bielanach ks. Józef Jarzębowski (1897-1964), który został tam skierowany do pracy. Pełniąc tam oprócz zadań wychowawczych również opiekę nad pracownią przedmiotów humanistycznych, powziął myśl powołania do życia przyszkolnego muzeum.
Dzięki przychylności przełożonych i ogromnej pasji Księdza w ciągu zaledwie kilku lat powstała tam niezwykle cenna kolekcja. Szczególnie zbiór dotyczący powstania styczniowego zyskał opinię jednego z podstawowych źródeł wiedzy na temat wydarzeń 1863/4 r.
1939 -1950
Zmuszony do opuszczenia Bielan w pierwszych dniach września 1939 r. na polecenie przełożonych, opuścił Warszawę i udał się do mariańskiego domu w Drui. Zabrał ze sobą w tułaczkę cymelia – w tym pamiątki po Traugutcie – a część zbiorów powierzył przyjaciołom. Dotarł jedynie do Wilna, ponieważ w tym samym czasie Litwę zajęli sowieci. Podczas rewizji założył okulary Traugutta i w ten sposób je ocalił. W obawie o dalsze losy w czerwcu 1940 r. zdecydował się przekazać wywiezione zbiory likwidującej się placówce dyplomatycznej Stolicy Apostolskiej z prośbą o przesłanie ich dalej do Muzeum Polskiego w Chicago jako depozyt.
Z najcenniejszymi pamiątkami wyruszył przez Związek Sowiecki, Japonię (nawet oczekując na wizę do USA wykorzystał czas na zakup japoników), Stany Zjednoczone do Meksyku w listopadzie 1943 r.
Przez siedem lat w Ośrodku dla Uchodźców Polskich w Santa Rosa, a następnie w sierocińcu dla polskich dzieci w Tlalpan, był jednocześnie kapelanem, dyrektorem gimnazjum, nauczycielem, hufcowym w harcerstwie, nie rezygnując ze swej kolekcjonerskiej pasji.
1950 - 2006
Po trwającej ponad dekadę tułaczce twórca kolekcji dotarł do Wielkiej Brytanii, gdzie – po trzyletniej pracy w Hereford – z jego inicjatywy w październiku 1953 r. zakupiono posiadłość Fawley Court pod Londynem i przeniesiono tam od 1954 r. Kolegium Miłosierdzia Bożego, w którym znalazło się znów miejsce dla muzeum.
Podstawę odnowionej ekspozycji tworzyły artefakty zgromadzone przez Księdza podczas wojny. Znalazły się wśród nich polonika, jak i zabytki pochodzące z Japonii i Meksyku, oraz zakupione poprzez kontakty z prywatnymi kolekcjonerami oraz antykwariuszami (m.in. Emerykiem Hutten-Czapskim w Rzymie, Leonem Drogosławem Truszkowskim w Paryżu, płk Tadeuszem Rudnickim i dr Kilianem w Nowym Jorku i Londynie oraz Ludwikiem Goclem z Krakowa).
W poczuciu misji ratowania narodowego dziedzictwa rozpoczęto (legalnie, jaki i nieoficjalnie) sprowadzanie zza żelaznej kurtyny rozproszonych w czasie wojny eksponatów z muzeum na Bielanach, gdyż ustanowienie jałtańskiego porządku w Europie Środkowo-Wschodniej przekreśliło nadzieję na szybki powrót do wolnej ojczyzny. Eksponaty bielańskie napływające do Anglii od końca lat 50. stopniowo zaczęły znów stanowić główny trzon kolekcji muzeum i biblioteki.
Wśród licznych darowizn wzbogacających kolekcję dominują osobiste pamiątki, świadectwa walki Polaków na frontach II wojny światowej, dokumenty i pamiątki związane z życiem emigracji polskiej na Zachodzie oraz walką Polaków o niepodległość w latach 1939-1945 i 1945-1989. Na szczególną uwagę zasługuje koszulka, w której tragicznie zginął Romek Strzałkowski, przekazana przez matkę w 1960 r.; pamiątki i dokumenty po gen. Józefie Hallerze, z którym blisko przyjaźnił się ks. Jarzębowski, przekazane przez jego syna Eryka Hallera – wśród nich obrączka z wygrawerowanym napisem: „Gdańsk 10.2.1920 Puck” (dwie takie obrączki generał otrzymał od Józefa Wybickiego w imieniu Polonii Gdańskiej w celu dokonania zaślubin Polski z Bałtykiem. Jedna obrączka została wrzucona do morza w Pucku 10 lutego 1920 r., drugą na pamiątkę zaślubin gen. Haller nosił na palcu do śmierci). Zdarzyły się także dwie duże darowizny broni białej: w 1966 r. płk Witold Buchowski polskiej (do jej najcenniejszych eksponatów należą szable z XVI i pierwszej połowy XVII wieku), a w 1985 r. inż. Zygmunt Stanisław Ipohorski-Lenkiewicz pochodzącej z Europy, Azji i Afryki liczącej kilkaset obiektów kolekcji prezentuje bogactwo form sztuki zdobniczej oraz kunsztu rzemieślniczego.
Po śmierci ks. Jarzębowskiego 13 wrześniu 1964 r. opiekę nad Muzeum przejął ks. Paweł Jasiński (1922-2003) a po nim kolejni przełożeni Domu Zakonnego w Anglii. W 2002 r. obowiązki przełożonego Domu i dyrektora muzeum objął ks. Wojciech Jasiński, a nowym kustoszem została Barbara Lejczak.
W 1979 r. Muzeum zostało jednym z członków-założycieli stałej konferencji Muzeów, Bibliotek i Archiwów Polskich na Zachodzie. W 1982 r. muzeum zarejestrowano i otwarto dla zwiedzających.
Nastąpił też czas porządkowania, katalogowania i opracowywania zbiorów. Powstaje pierwszy przewodnik po Fawley Court w języku polskim autorstwa Adolfa Jacewicza. Z inicjatywy Marii Danilewicz-Zielińskiej rozpoczęto katalogowanie dokumentów i starych druków, porządkowanych wcześniej przez ks. Piotra Mirosa. Od 1997 r. studenci i absolwenci historii sztuki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego pracowali nad porządkowaniem zbiorów sztuki, katalogowaniem oraz nowymi aranżacjami ekspozycji. W pracach nad zbiorem tkanin udział wzięli również pracownicy Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. W 2000 r. muzeum podjęło współpracę z Biblioteką Narodową w Warszawie w celu uporządkowania i stworzenia pełnego katalogu księgozbioru muzealnego obejmującego rękopisy, starodruki, dokumenty, XIX-wieczne druki ulotne i czasopisma. Dzięki pomocy Biblioteki oraz sponsora – Wytwórni Papierów Wartościowych, możliwa była również konserwacja najcenniejszych rękopisów. W kolejnych latach kontynuowano działania związane z porządkowaniem kolekcji oraz rozpoczęto prace nad projektem modernizacji placówki.
2007 - 2010
Anglia miała być jedynie przystankiem w drodze do Polski. Marzenia licznej emigracji wojennej, w tym i ks. Jarzębowskiego, o powrocie do wolnej ojczyzny nie ziściły się. Dopiero wraz ze zmniejszającą się liczbą uczniów – zamknięto (w 1986 r.) szkołę, a gdy koszty życia wzrosły niewspółmiernie do możliwości finansowych Domu Zakonnego, co zbiegło się także z malejącym zainteresowaniem muzeum, postanowiono sprzedać pałac, a zbiory przenieść do Lichenia aby zapewnić im możliwość dalszej ekspozycji dla niewspółmiernie większej liczby zwiedzających.
Tu otrzymało imię swego założyciela gdyż stanowi kontynuację utworzonego w 1925 r. Muzeum przy Gimnazjum Zgromadzenia Księży Marianów na Bielanach w Warszawie oraz Kolegium Miłosierdzia Bożego w Fawley Court w Wielkiej Brytanii.
Kolekcja składa się z kilku tysięcy eksponatów stanowiących unikatowy zespół obiektów. To swego rodzaju zapis historii i kultury polskiej utworzony z rozproszonych po świecie poloników, a jej losy stanowią swoiste pendant burzliwej historii Polski.
2 lipca 2010 r. została otwarta ekspozycja stała. Obowiązki kustosza muzeum pełnił wówczas Wojciech Luchowski. Oprócz niej nadal organizowane są wystawy upamiętniające rocznice narodowych wydarzeń historycznych, wielkich postaci historii i kultury polskiej, mimo że zaniechano wernisaży w Zielone Świątki. Muzeum, które dość szybko przekroczyło swoimi rozmiarami potrzeby szkoły i przetrwało jej zamknięcie prowadzi nadal działalność edukacyjną, nie zaniedbując popularyzacji i naukowego opracowania zbiorów nieustannie powiększanych.
SANKTUARIUM MARYJNE
ZGROMADZENIE KSIĘŻY MARIANÓW
Numery kont bankowych
Numer konta PL
59 1320 1449 2769 6770 2000 0004
Numer konta Wesprzyj
05 1240 1415 1111 0011 4321 6635
DLA DARCZYŃCÓW Z ZAGRANICY
WIĘCEJ INFORMACJI TUTAJ
Sanktuarium w Licheniu © 2024